● Thầy Nguyễn Văn Bài Từ Trần 1/2013 tại Saigon

● Thầy Nguyễn Văn Bài Đã Từ Trần Ngày 11 Jan 2013 tại Saigon

Sáng nay tôi qua bên trang Thân Hữu Cao Thắng Úc Châu xem mục “Phản Hồi” của các bạn cựu học sinh bàn tán hằng ngày thì tôi giật mình như bị shock khi đọc được hung tin thầy Nguyễn Văn Bài, dạy Kỹ Nghệ Họa ở Cao Thắng trước năm 1975 vừa từ trần tại Saigon. Bản tin Phân Ưu có những dòng như sau:

• Thầy Nguyễn Văn Bài, Giáo Sư Kỹ Nghệ Họa, đã từ trần lúc 13:30PM ngày 11 Jan 2013

• Lễ Tẩm Liệm lúc 20 giờ 11 Jan 2013

• Lễ Động Quan lúc 13 giờ ngày 13 Jan 2013

• Linh cửu quàn tại 47 Nguyễn Duy, Quận Bình Thạnh, Saigon, VN

Hình chụp thầy Nguyễn Văn Bài nhân Buổi Họp Mặt Tri Ân Thầy Cô CT vào dịp Tân Niên Canh Dần 2010 tại Saigon. Hình này được anh Nguyễn Văn Hiếu ở Saigon gởi qua chiều 11 Jan 2013. Xin cám ơn anh Hiếu rất nhiều. Photo by Nguyễn Văn Hiếu.

Mấy hôm nay tôi đã gởi các bài viết về gặp bạn cũ & thầy xưa đến cho quý thầy và quý anh chị em học ở Cao Thắng. Đêm qua tôi tìm lục trong Album gia đình để lấy ra những tấm hình chụp cách đây 26 năm tại Trại Tỵ Nạn Bataan ở tỉnh Morong, Phippines để post lại cho bài viết cách đây hơn một năm. Khi lục lại số hình cũ thì tôi vẫn còn thấy những tấm hình đen trắng mà mình chụp cách đây gần 27 năm, lúc kỷ niệm 80 năm thành lập trường Cao Thắng. Nhìn lại học bạ những năm học tại Cao Thắng, tôi nhớ từng người thầy dạy cho mình. Tiếc rằng ngày tôi trở lại Cao Thắng vào ngày 19 tháng Tư năm 1986 tôi không có duyên gặp lại thầy Nguyễn Văn Bài, dạy lớp 8T1 về Kỹ Nghệ Họa, tức là năm đầu tiên tôi vào Cao Thắng niên học 1972-1973.

Tôi không ngờ dòng thời gian sao trôi nhanh quá. Ngày tôi vào trường Cao Thắng, cách đây hơn 40 năm, lúc đó trông quý thầy rất trẻ trung, tóc còn rất xanh. Quý thầy dạy là những người tôi rất ngưỡng mộ vì hằng ngày đầu óc tôi thấy mình học được nhiều điều mới lạ, mỗi ngày mình hiểu biết thêm nhiều hơn. Dạo này tôi hay thức giấc vào lúc 2, 3 giờ sáng, bao nhiêu kỷ niệm xưa tràn về làm tôi nhớ từng khuôn mặt của thầy xưa bạn cũ. Ngôi trường Cao Thắng thời Trung Học, đối với tôi là ngôi trường tôi học lâu nhất, được 4 năm từ lớp 8 cho đến lớp 11. Hơn một năm rưỡi trở lại đây tôi có cơ duyên gặp lại nhiều bạn bè ngày xưa nên nhiều kỷ niệm chôn vùi được đánh thức dậy trong tiềm thức, và được nhớ lại như những thước phim đã quay 40 năm qua, nay được chiếu lại từng phần, từng đoạn của chuỗi thời trung học.

Tôi nhớ lại khi mới vô trường Cao Thắng, không riêng gì tôi mà đa số các bạn khác đều sợ nhất là môn Kỹ Nghệ Họa. Môn này hoàn toàn mới mẻ, hoàn toàn xa lạ đối với tất cả học sinh mới vào. Còn các môn khác như Toán, Lý, Hóa, Sinh Ngữ, Quốc Văn thì các học sinh không xa lạ gì, vì được học liên tục từ lớp 6, lớp 7 ở Trung Học Phổ Thông. Lớp 8T1 của chúng tôi học môn Kỹ Nghệ Họa trên dãy lầu Đồng Hồ. Thầy Nguyễn Văn Bài, ngày đầu tiên vô lớp chúng tôi, việc trước hết là thầy điểm danh rồi nhìn mặt từng người. Đó là công việc chung đối với quý thầy cô. Nhưng việc điểm danh lần đầu tiên rất quan trọng, đó là bước đầu tiên ánh mắt của thầy tiếp xúc với ánh mắt ngây thơ của học trò mới. Tôi vẫn còn nhớ thầy Nguyễn Văn Bài gọi chúng tôi bằng “anh” rất lịch sự. Giọng của thầy là người Miền Nam đầy ngọt ngào như “mía luộc.”

Sau màn điểm danh, thầy mang theo “bộ đồ nghề Kỹ Nghệ Họa” để chỉ cho học sinh chúng tôi những thứ cần mua sắm. Thầy mở lời:

- Xin các anh về nhà hãy sắm những thứ cần thiết cho môn học mới này. Đây là bảng gỗ làm bằng gỗ thông.

Rồi thầy căn dặn bảng gỗ phải có tiêu chuẩn bề dài, bề rộng, và độ dày bao nhiêu. Bảng vẽ phải bằng gỗ thông chứ không được làm bằng gỗ khác được. Sau đó, thầy giới thiệu “cây thước T” cho chúng tôi thấy tận mắt để đi mua, chứ không phải muốn làm cây thước T như thế nào cũng được, phải là thước T đúng 90^o thẳng góc, sau đó thước Ê-Ke 45^o và 60^o/30^o. Cuối cùng thầy giới thiệu hộp Compas đủ kích cỡ. Đây là món hàng đắc tiền ngốn từ 3000 đến 5000 hay 7000 đồng VNCH lúc đó. Lúc nghe thầy giới thiệu xong, những học sinh nhà nghèo, mặt mày trở thành xanh xao, đờ đẫn và tay chân bắt đầu run như bị trúng gió độc, vì cảm thấy khả năng làm sao sắm đươc đầy đủ bộ đồ nghề đắt tiền đó, nhất là hộp Compas made in West Germany. Rồi còn tiền mua giấy Canson, gôm, bút chì cứng, bút chì mềm. Tôi may mắn hơn các bạn khác là được chia sẻ xài chung bộ vẽ Kỹ Nghệ Họa của cha mẹ tôi đã sắm cho anh Ngô Đình Học từ hai năm trước, nên trong lòng cũng chẳng ưu tư gì nhiều.

Những buổi đầu chúng tôi được học về hình vẽ chính diện (front view), tả diện hay hữu diện (side view), thượng diện (top view), hạ diện (bottom view) của khối hình đơn giản. Nét vẽ chỉ bằng chì. Bài thực tập đầu tiên trên giấy khổ A4, đúng quả là nổi kinh hoàng cho cả lớp, vì chỉ có vài người vẽ đúng tiêu chuẩn và đạt trên trung bình (hệ điểm trên 20). Tôi nhớ bạn Nguyễn Văn Phong là người mà thầy Nguyễn Văn Bài luôn luôn đưa ra làm tiêu chuẩn cho cả lớp noi theo. Phong đạt điểm cao nhất lớp là 16/20, nét vẽ mịn màng và đều, chữ viết như in. Bài vẽ của Phong ai nhìn vào cũng thích vì như được in (print) đầy đầy nét mỹ thuật dịu dàng. Các bạn nể phục Phong sát đất. Thầy Nguyễn Văn Bài cũng tò mò hỏi:

-         Xin anh Phong cho thầy biết, anh học vẽ ở đâu, đã vẽ từ bao lâu?

-         Dạ thưa thầy, em học Kỹ Thuật từ trường Cao Đạt ở đối diện chợ Trương Minh Giảng gần 2 năm nay.

-         À hèn chi, anh vẽ đẹp quá. Nhưng thầy nghĩ anh Phong có hoa tay mới vẽ điêu luyện như vậy.

Nghe Nguyễn Văn Phong trả lời với thầy Bài, chúng tôi mới biết tại sao Phong vẽ Kỹ Nghệ Họa rất đẹp. Phong có nét đặc biệt trên mặt là có một nốt rùi rất lớn kích cỡ như hạt đậu xanh màu đen, khuôn mặt lúc nào cũng niềm nở tươi cười. Phong ngồi dãy giữa, bàn cuối cùng, ngồi cùng với Nguyễn Văn Nhã (Nhã Lớn, nhà ở Phú Lâm), Nguyễn Văn Kiệt (Kiệt Cao, cũng ở Phú Lâm).

Môn Kỹ Nghệ Họa, từ những bước căn bản đầu tiên, càng về sau càng khó hơn, phải tập trung nhiều giờ để vẽ, để thực tập (practice) thì mới quen tay, quen mắt được. Thú thật bây giờ nhiều khi trong giấc mơ, tôi thấy mang bảng vẽ, thước T dài đi học lại năm lớp 11, 12 Ban Kỹ Thuật Toán, tôi loay hoay như thế nào mà vẽ mực trên giấy khổ lớn không xong, mực lem luốt hình vẽ làm tôi tháo mồ hôi hột, tỉnh ra may quá, đó chỉ là giấc mơ thôi. Niên khóa 1977-1978, tôi học ở Đại Học Bách Khoa về Khoa Cơ Bản, học kỳ 2 được học môn “Hình Họa” (cùng giống như Kỹ Nghệ Họa) đa số các sinh viên rên (than phiền) như bộng, ai cũng thấy đó là môn học mới lạ và khó nuốt nhất. Các sinh viên mới gọi môn Hình Họa thành “Hình Hại.” Nhờ học ở Cao Thắng 4 năm về Kỹ Nghệ Họa nên tôi vượt qua môn “Hình Họa” một cách dễ dàng, nhất là vẽ đường “giao tuyến” các hình khối phức tạp giao nhau.

Hôm nay viết vài kỷ niệm về thầy Nguyễn Văn Bài, tôi như thấy mình quay trở về trường xưa lớp cũ của 40 năm về trước. Tôi vẫn thấy được khung cảnh ngày đầu tiên được học với thầy, tôi vẫn thấy mình như đứa học trò nhỏ của thầy, vẫn nghe giọng nói của người Miền Nam ngọt ngào như bưởi Biên Hòa. Giọng của thầy rất dịu dàng, chưa bao giờ tôi thấy thầy nổi giận hoặc lên tiếng lớn nạt nộ học trò dù bài vỡ điểm có thấp. Dáng vóc của thầy là người mập, tầm thước chứ không cao.

Sau mười năm tôi trở về trường tháng 4/1986 để hy vọng gặp lại một số thầy xưa, chụp vài tấm hình rồi ra đi. Ngày đó tôi sắp ra đi định cư qua Mỹ, và theo luật lệ lúc đó tôi sẽ không được quay trở về nơi quê hương đã sinh ra tôi, vì lúc đó những người dù ra đi chính thức hay vượt biển, vượt biên hay di tản tháng 4/1975 đều thuộc diện “phản bội quê hương” chạy theo Đế Quốc Mỹ. Lúc sắp ra đi, tôi cố gắng thu lại vài hình ảnh mái trường xưa để khi về già mang ra ngồi nhìn lại, để ôn kỷ niệm một thời đã qua. Lần ra đi đó, trong tôi mang nhiều niềm vui, nhưng cũng có nổi buồn xen lẫn. Niềm vui là được đến xứ tự do làm lại cuộc đời, được đi học Đại Học theo ngành nghề mình thích. Buồn là vì vĩnh viễn xa quê hương chẳng còn dịp trở lại. Sau khi tôi qua Mỹ được 3 năm sau, tức là từ năm 1990 về sau, các Việt Kiều ngày xưa “phản bội quê hương” được đổi bản án thành “Việt Kiều yêu nước” và được khuyến khích trở về thăm. Qua xứ người trễ, rồi việc học hành cũng trễ, kéo theo dây chuyền tất cả đều trễ, đều muộn màng so với lớp người di tản 4/1975.

Cuộc sống cứ như bánh xe lăn tròn, đâu có thể dừng lại lâu. Tôi chỉ có dịp về thăm quê hương vài lần, rồi vội vã trở về cuộc sống thường ngày ở Mỹ. Chưa có dịp thăm lại quý thầy xưa, quý bạn cũ. Hôm nay nghe tin thầy Nguyễn Văn Bài đã ra đi lòng tôi xốn xang, mang một nổi buồn man mác như đánh mất một kỷ vật quý giá. Vẫn biết rằng “đời là vô thường” có sinh là phải có tử. Nhưng con người có trái tim, có tình cảm, sống có nghĩa có nhân, thì sự ra đi của thầy cũng làm cho tôi, một học trò ngày xưa, buồn vì chưa gặp thầy để nói với thầy “Thưa thầy, hôm nay con về thăm thầy đây” như câu chuyện trong “Tâm Hồn Cao Thượng” kể về một học trò, khi thành danh đi ngang ngôi trường cũ, nhớ thầy nên ghé thăm thầy xưa.

Hôm nay thầy Nguyễn Văn Bài đã vĩnh viễn ra đi, ra người thiên cổ, thầy sẽ không bao giờ trở lại nữa, con chỉ biết cầu nguyện cho Chư Phật Mười Phương tiếp dẫn thầy về Cõi Cực Lạc Tịnh Độ Quốc của Đức Phật A Di Đà. Dù ở nơi xa, nhưng con vẫn có thể cầu nguyện cho hương linh thầy sớm được siêu thoát, con kính chúc thầy Nguyễn Văn Bài “thiên thu an bình” (rest in peace).

Con xin nghiêng mình trước linh cửu của thầy và xin kính tặng bài thơ song thất lục bát để tiễn đưa thầy về Cõi Cực Lạc của Đức Phật A Di Đà:

Kính Tiễn Thầy Nguyễn Văn Bài

1.

Sáng nay đọc được hung tin

Thầy vừa tạ thế nửa tin nửa ngờ

Tin thầy từ giả bất ngờ

Làm con đau xót thẩn thờ tim đau

2.

Miền Bắc Mỹ, tuyết màu trắng xóa

Trời mờ sương, lan tỏa u buồn

Màn đêm rét lạnh mưa tuôn

Tin thầy tạ thế làm con nhớ thầy

3.

Ba thập niên, chưa ngày tái ngộ

Đã từ lâu, niềm nhớ khôn nguôi

Mơ về đất nước gặp người

Gặp thầy xưa dạy, để nguôi cõi lòng

4.

Ngày rời trường, theo dòng đời chảy

Con lang thang, năm bảy bến đò

Vượt biên đến xứ tự do

Còn thầy ở lại gánh lo gia đình

5.

Nay chưa gặp, nhớ tình sư phụ

Môn học kia hấp thụ ngày đầu

Giọng thầy nhỏ nhẹ từng câu

Những lời chỉ dạy thâm sâu tỏ tường

6.

Giọng của thầy như đường mía ngọt

Nghe êm ru dễ lọt vào tai

Nhẹ nhàng chỉ những lỗi sai

Học sinh thấy được ngày mai không làm

7.

Môn học khó, nhưng đam mê học

Con vẽ nhiều tăng tốc dần lên

Từ từ vẽ riết nên quen

Hết còn khiếp sợ cho nên tinh tường

8.

Đâu ai dè giảng đường đại học

Nơi Bách Khoa môn học Họa Hình

Là cơn ác mộng học sinh

Than trời trách đất bầm mình “Họa Tai”

9.

Bốn năm học dùi mài “Kỹ Nghệ”

Đã giúp con thấy dễ ăn hơn

Công thầy dạy dỗ mang ơn

Năm đầu lớp tám qua cơn hiểm nghèo

10.

Nay nghe tin thầy theo Tiên Tổ

Con nguyện cầu ở chỗ Di Đà

Vãng Sinh Cực Lạc nơi là    

Thầy về Cõi ấy kiết già học tu

11.

Thầy nhẹ bước thuyền từ vượt thoát

Hết khổ đau về cõi Niết Bàn

Chúc thầy thần thức nhẹ nhàng

Phật Đà tiếp dẫn rước sang Giác Bờ

Kính chào thầy,

Con, Ngô Đình Duy (San Jose, 11 Jan 2013)
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Photos Viếng Linh Cửu Thầy Nguyễn Văn Bài tại Saigon 12 Jan 2013

Quý Thầy  & Quý Bạn CT thân kính,

Xin Quý Thầy & Quý Thân Hữu CT xem loạt hình Đoàn Cựu Giáo Sư và Cựu Học Sinh CT đến viếng linh cửu thầy Nguyễn Văn Bài tại Saigon 12 Jan 2013. Loạt hình này được anh Nguyễn Văn Hiếu, cựu học sinh 11T (nk 74-75) chuyển cho quý thầy và quý bạn CT:

https://picasaweb.google.com/116794084427180462483/OanChsTHKTCaoThangPhungIeuThayBai?authuser=0&feat=directlink#5832596268129460306

Kính chào,

Ngô Đình Duy